6 شب اپرای عاشورا همراه با اركستر سمفونیك اجرا میشود علی رهبری: ایرانیها تصویری اشتباه از اپرا دارند
6 شب اپرای عاشورا همراه با اركستر سمفونیك اجرا میشود
علی رهبری: ایرانیها تصویری اشتباه از اپرا دارند
موسیقی ما - اركستر سمفونیك تهران، هفتهی آینده اپرای «عاشورا» را اجرا میكند. اپرایی اثر «بهزاد عبدی» كه پیش از این «بهروز غریبپور» آن را به صورت اپرای عروسكی به اجرا درآورده بود. «رهبری» از همان زمان بازگشتش به ایران، به این مساله اشاره داشت كه میخواهد آثار آهنگسازان ایرانی را اجرا كند و حالا شاید تنها كسی باشد كه به تمامی وعدههایش عمل میكند. نمونهاش؟ همین اجرایی كه در پیش دارد.
«رهبری» میگوید اجرای قطعهای كه با موسیقی ملی ما و همچنین تعزیه كه از سنتهای قدیمی ایرانی است، اتفاق خوبی است. علاوه بر فرارسیدن ایام عزاداری سالار شهیدان، البته او دلایل دیگری هم برای این اجرا دارد: «من از كودكی موسیقی ملی را میشناختم. قطعهی «نوحهخوان» را وقتی خیلی جوان بودم، ساختم و حالا هم همچنان گمان میكنم كه این قطعه، یكی از بهترین قطعاتی است كه من آن را آهنگسازی كردهام. من در «نوحهخوان» داستان روز عاشورا را به زبانِ موسیقایی بیان كردم. به هر روی «عاشورا»، از جمله مهمترین بخشهای فرهنگ ما به حساب میآید. اتفاقی كه دیگر تنها یك اتفاق مذهبی نیست و به نوعی رخدادی ملی هم به حساب میآید. به هر روی از همان زمان كه رهبری اركستر سمفونیك را برعهده گرفتم، دلم میخواست در این زمینه فعالیتهایی را انجام دهم. به همین خاطر در فاصلهی كوتاهی بعد از اجرای «كارمینا بورانا» به فكر اجرای این قطعه افتادیم. قطعهای كه آهنگساز در عین پایبندی به اصولِ موسیقی كلاسیك، آن را خیلی ایرانی نوشته است.»
«علی رهبری» زادهی تهران است. شهرری. مكانی كه هنوز كه هنوز است، میتوان آیینها و فرهنگهای مذهبی را به صورتی پررنگ مشاهده كرد. خودش در این باره میگوید: «زمان كودكی و نوجوانیام، ساعتها مینشستم تا تعزیهخوانی را بشنویم. من خانوادهای مذهبی داشتم؛ اما از آن گذشته، محیطی هم كه در آن زندگی میكردیم هم بسیار مذهبی بود، بنابراین خواسته و ناخواسته من تحت تاثیر این نوع موسیقی بودم و با وجود آنكه سالهای بعد در زمینهی موسیقی كلاسیك فعالیت كردم، بخشی از ذهنیت موسیقایی من تحت تاثیر این نوع موسیقی بود.»
آنطور كه «علی رهبری» توضیح میدهد در این اپرا، 9 خواننده حضور خواهند داشت و بخش مهمی از اتفاقاتی كه در روز عاشورا اتفاق افتاده است، در این اپرا نمایش داده میشود. البته این اجرا به شكل اپرایی نیست و به صورت كنسرت اجرا خواهد شد: «خوانندهها در این اجرا به صورت كنسرت حضور خواهند داشت و ما سعی نكردیم چهرهای از خودمان را در این اجراها دخیل كنیم.»
او میگوید ایرانیها ذهنیتی غریب و تا حدی اشتباه از «اپرا» دارند و آن را هنری غربی میدانند؛ در حالی كه فراموش میكنند در فرهنگ موسیقایی ایران، تعزیه قدمتی بسیار طولانی دارد و این هنر، شكلی متعالی از «اپرا»ست: «اپرا، یعنی اجرایی همراه با نمایش و «تعزیهی ایرانی» این خصوصیت را به بهترین شكل دارد. بهزاد عبدی هم در نوشتن این تعزیه مساله را به بهترین شكل انجام داده است.»
«علی رهبری» البته توضیح میدهد كه در برنامهی یك سالهای كه برای اركستر در نظر گرفته است، تلاش بسیاری كرده تا تعداد زیادی اجرا از آهنگسازان ایرانی وجود داشته باشد. حتی حالا به «موسیقی ما» توضیح میدهد كه دلش میخواهد تا رهبران مهمان هم قطعاتی از آهنگسازان كشور خودمان را اجرا كنند، ضمن آنكه اجرای قطعات ملیتر یا به قول خودش ایرانیتر، جزو برنامههای اصلی اركستر است: «این سیاست باعث میشود تا خوانندگانی كه با اركستر موسیقی ملی یا اركسترهای كوچكتر فعالیت میكنند، شانس همكاری با اركستر سمفونیك را هم داشته باشند.»
این اما تمام كارهای «رهبری» برای تعالی جایگاه موسیقی و موسیقیدانِ ایرانی نیست، مثلا میگوید كه قرار است به زودی «نصیر حیدریان» - استاد دانشگاه موسیقی در اتریش- به ایران بیاید و اركستر را رهبری كند:«من تلاش میكنم از حضور رهبرانی استفاده كنم كه سطح كیفیت اركستر را ارتقا دهند و علاوه بر آنكه اركستر را رهبری میكنند، به نوعی چون یك كلاس درس برای نوازندگان اركستر و همچنین مخاطبان باشد. همچنین ما به زودی یك دورهی آموزش تخصصی و مسترکلاس رهبری ارکستر توسط پروفسور ارول اردینج (استاد دانشگاه آنکارا) را برگزار میكنیم. من با ایشان در پاریس آشنا شدم. او آهنگسازی است با اصلیت تركیهای؛ اما در تمام جهان به عنوان یك آهنگساز و رهبر اركستر كاركشته و جهانی شناخته میشود. اما در كنار همهی اینها او معلمی بسیار بزرگ در اركستر است؛ وظیفهای كه هر كسی نمیتواند آن را انجام دهد. من پیش از این نیز همكاریهای گستردهای با ایشان داشتم و حالا برای اولین بار قرار است به ایران بیاید و به مدت ده روز، مستركلاس رهبری برگزار كند. این مستركلاسها در دو بخش انجام میشود و من امیدوارم كه با ادامهی این كلاسها، به اندازهای رهبر خوب در ایران تربیت شود كه در شهرستانها هم اركسترهای متعددی فعالیت كند.»
این كلاسها طی هفت جلسه و هر جلسه به مدت 3 ساعت در ساختمان بنیاد فرهنگی هنری رودکی انجام میشود و شرایط متقاضیان: گروه A؛ افرادی هستند که سابقه و تجربهی رهبری ارکستر و یا کر یا آنسامبل دارند بهصورت فعال در کلاسها شرکت میکنند و باید یکی از قطعات اورتورکری لاین از بتهون، سمفونی چهار مندلسون، سمفونی پنج بتهوون، تابلوی یک نمایشگاه ازموسوسکی، سمفونی چهار چایکوفسکی را قبل از شروع کلاس آماده کنند. گروه B؛ شامل افرادی که تمایل دارند بهصورت شنونده و غیرفعال حضور یابند.