به بهانه حضور الكساندر رودین نوازنده سرشناس بین المللی در ایران و اجرا با ارکستر سمفونیک و هنرمندان ایرانی
به بهانه حضور الكساندر رودین نوازنده سرشناس بین المللی در ایران و اجرا با ارکستر سمفونیک و هنرمندان ایرانی
دیپلماسی موسیقیایی علی رهبری
موسیقی ما - «الكساندر رودین»، هفتهی گذشته به ایران آمد. به عنوان سولیست در اركستر سمفونیك نواخت و علاوه بر آن همراه «بهنام ابوالقاسم» نیز به اجرای برنامه پرداخت. پیش از آن چند سولیستِ بینالمللی دیگر نیز به اجرای برنامه پرداخته بودند كه «ماریان لاپشانسكی» از جملهی آنان است. «لاپشانسکی» سولیست و تکنواز مطرح پیانو و یکی از نوازندگان شناخته شدهی ارکستر مجلسی جمهوری چک است و همچنین «دالیبور کاروای» نوازنده چیرهدست ویلن اسلواکی. اركستر «چین» و «برلین» هم قرار است به ایران بیایند و برنامه اجرا كنند. «دنیل برنبویم» رهبري اركستر برلين را برعهده دارد و قرار است برنامههايي نيز به عنوان مستركلاس داشته باشد. «اِرول اِردینیچ» (Erol Erdinç) -از شهر آنکارا هم از ديگر برنامههايي است كه رهبري براي اركستر در نظر دارد. این اتفاق را به نوعی میتوان به عنوان «دیپلماسی فرهنگی» یاد كرد.
اگر حالا درهای ایران پس از توافق وین به سمت جهان باز شده است، این امیدواری باید شكل گیرد كه با ارتباط موثر هنرمندان ایرانی با هنرمندان جهان، اتفاقاتی از این دست هر چه بیشتر انجام شده و تعاملات فرهنگی گستردهتری انجام شود. «رودین» اما در مدت حضورش در ایران، چهار شب روی صحنه رفت. در دو شب اول تالار رودکی، رسیتال ویلن سل خود را به همراه «بهنام ابوالقاسم» اجرا کرد و در دوشب پایانی به همراه ارکستر سمفونیک تهران به مدیریت هنری و رهبری «علی رهبری» به عنوان سولیست ویلن سل حضور داشت.
برنامهی اركستر در اجرای همراه رودین، «کنسرتو ویولنسل» اثر دورژاک و «شهرزاد» اثر کورساکوف بود. در اطلاعاتی كه دربارهی «الکساندر رودین» وجود دارد، این است كه او در سال 1983 مدرک موسیقایی سازهای ویلنسل و پیانو را از دانشگاه موسیقی جنسینز مسکو دریافت کرد و تحصیلات خود را در کنسرواتوار مسکو دنبال کرده و در سال 1989 فارغالتحصیل شده است. او در دوره دانشجویی، موفق به کسب مقام در رقابت بین المللی کوسیقی جی. اس. باخ در لایپزیگ 1976، گاسپر کاسیدو فلورانس 1979، رقابت موسیقی چایکوفسکی در مسکو در سالهای 1978 و 1982، جایزه استیت آوارد و گورمنت آوارد شده است. «رودین» كه در حال حاضر استاد کنسرواتوار مسکو، رئیس مجمع موسیقی بنیاد خیریه و مدیر هنری و رهبر ارکستر ویوا موسیقی و ارکستر مجلسی است تاكنون با مطرحترین اركسترهای بینالمللی همکاری داشته و در جشنوارههای بینالمللی زیادی شرکت کرده است؛ اما از اجرای او همراه با اركستر اگر بگذریم، او رسیتالی نیز اجرا كرد. این برنامه، رسیتال ویلن سل "الکساندر رودین" بود و او در بخش اول، رسیتال ویلن سل و رسیتال پیانو اجرا كرد و دو قطعه از «یوهان سباستین باخ» را اجرا کرد. او در ابتدا قطعهی «سوئیت برای ویلن سل» را اجرا كرد و بعد از آن با پیانو، قطعهی «پارتیتا برای پیانو» را. همچنین در بخش دوم همراه با پیانوی «بهنام ابوالقاسم» قطعاتی چون چاییک ملودی، پتزو واپریچیوسو، روندو کاپریچیوسو اثر «سن سان» و واریاسیون داویدوف در تم روسی اجرا شد.
«علی رهبری» - رهبر اركستر سمفونیك تهران- همان زمان كه تازه به ایران آمده بود و البته فعالیتهایش با حاشیههای بسیاری نیز همراه بود، برنامهای 6 ماهه برای اركستر سمفونیك تهران در نظر گرفت. برنامهای كه حضور اركسترها و نوازندههای خارجی نیز جزو آن بود و البته مخاطبانی كه آن روز، آن برنامهها را میشنیدند، با كمی تردید به آن نگاه میكردند، حالا اما 6 ماه تمام نشده و میتوان تمامی شعارهای او را محقق شده دانست، خب در این میان البته نباید انصاف را كنار گذاشت و نقش «بنیاد رودكی» و «معاونت هنری» را نادیده گرفت. رهبری دراین باره به سایت «موسیقی ما» میگوید: « من نزدیك نیم قرن است كه در بسیاری از اركسترهای دنیا حضور دارم و همین میتواند زمینهی همكاری با بسیاری از اركسترها و نوازندگان را فراهم كند، ضمن آنكه در كنارِ اینكه از نوازندگان و اركسترهای مهم دنیا برای اجرا دعوت خواهیم كرد، حتما شرایط حضور اركستر سمفونیك تهران برای حضور در كشورهای دیگر را نیز فراهم خواهیم كرد كه از جملهی آن میتوان به حضور در «فستیوال بزرگ بروکلر» و همچنین حضور در انگلستان ( لندن) اشاره كنم. اما حضور ما در چین و آلمان تا این لحظه قطعی شده است. برآن ما نوازندگان مطرح خارجی را با قیمتهای بسیار كمی به ایران دعوت میكنیم، چون من بر این اعتقاد هستم كه حضور این نوازندهها به نوعی برای نوازندگان ما كلاس درس نیز محسوب میشود.» رهبری میگوید كه امیدوار است كه اركستر سمفونیك تهران، در بسیاری از كشورهای دنیا به اجرای برنامه بپردازد؛ در این خصوص البته اطلاعاتی هم میدهد؛ اما به خاطر اینكه اینها هنوز قطعی نشدهاند، اصرار دارد كه رسانهای نشوند. او میگوید كه در 6 ماههی دوم، علاوه بر حضور اركسترها و سولیستهای مهمانِ خارجی، از رهبران مهمان نیز استفاده خواهد كرد و آنها اركستر را رهبری خواهند كرد.
«فردین خلعتبری» - آهنگساز- در گفتوگویی كه برای تمامِ رسانهها ارسال شده است، به این مساله اشاره كرده است كه: «حضور نوازندهها و ارکسترهای خارجی باید تداوم داشته و محدود به زمان خاصی نباشد و جزو برنامه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد. هر اتفاقی که در زمینه موسیقی در حوزه بین الملل انجام میشود، مسلما خوب است و تعامل فرهنگی و حضور نوازنده های غیرایرانی فی النفسه اتفاق خوبی است. به طور کلی اگر اینگونه برنامه ها در ایران باب شود آن وقت گروههای کوچکتری هستند که در قالبهای غیرسمفونیک میتوانند در ایران حضور یابند و کنسرت بگذارند، که اگر این اتفاق بیفتد بهترین شکل تعامل در حوزه فرهنگ و هنر اتفاق افتاده است.»
اما در این میان «بهنام ابوالقاسم» كه با «رودین» و همچنین « کاروای» نواخته است، به سایت موسیقی ما میگوید: «الكساندر رودین رهبر اركستر و پیانیست بسیار توانایی است و آمدن افرادی چون او برای ما كه در ایران زنندگی میكنیم و برای تمام نوازندگان این امكان وجود ندارد كه از كنسرتهای استانداردی كه در دنیا اتفاق میافتد، دیدن كنند، اهمیت بسیار زیادی دارد. اینكه ما از نزدیك ببینیم او چطور ساز میزند، با دیدنِ یا شنیدن نواختن آنها از طریق سیدی و ویدئو فرقهایی اساسی دارد.»
او در طول فعالیت هنری خود با نوازندگان مطرح بینالمللی بسیاری نواخته است؛اما دربارهی «رودین» میگوید: «او نوازندهی بسیار خوبی است كه شفاف ساز میزند. از نظر تكنیكال بسیار شفاف مینوازد و آنچه در متن قطعه است را بسیار خوب اجرا میكند. در واقع او هم از نظر فیزیكال و هم از نظر منتال، تواناییهای فوقالعادهای دارد و البته در این میان، نمیتوان این مساله را نادیده گرفت كه او حالا در اوج پختگی به سر میبرد. دست راستِ او تكنیك و توانایی بالایی دارد و دست چپش سرعت بالایی. اینها مشخصهی نوازندگی اوست و همچنین كنترل بالایی روی آرشه دارد. البته ما در ایران هم نوازندگانی با این خصوصیات داریم كه برای مثال میتوان از پدرام فریوسفی، آتنا اشتیاقینیا یا آیدین احمدی نژاد و بسیاری دیگر از دوستان یاد كرد.»
او همچنین به این مساله اشاره دارد كه موسیقی ایرانی و غربی از لحاظ تكنیكال و موزیكالیته دو مقولهی جدا از یكدیگر هستند و نباید آنها را با یكدیگر مقایسه كرد:«وسیقی غربی بیان خاص خودش را دارد كه هر نوازندهای میتواند با تمرین به آن دست پیدا كند، چون موسیقی یك زبان بینالمللی است؛ اگرچه به هر حال یك نوادزنده ی غربی با شرایط متفاوتی آمورش میبیند و امكان مطالعه و شنیدن بیشتری از ما دارد.» به هر روی اما این اجرا، تجربهای بسیار خوب برای او بوده است:«دو نوازنده وقتی كارهای خودشان را خوب انجام دهند، نیاز به تمرین چندانی ندارند. برای مثال من با كاروای دو جلسه تمرین داشتم و با رودین یك جلسه. خیلی كم پیش میآید كه دو نوازنده سریع همدیگر را پیدا كنند؛ اما اجرا آن هم چنین رپرتوار سختی با رودی اتفاق بسیار خوبی بود.
در این اجرا، «علی جعفری پویان» نیز به عنوان مخاطب حضور داشته است كه در این باره به سایت موسیقی ما میگوید: «حضور این افراد بسیار فوقالعاده است؛ چون باعث ارتقای سریع نوازندگان ایرانی میشود. اگرچه مممكن است نوازندگان ایرانی، اجراهای سولیستهای مطرح را از طریق ماهواره یا اینترنت دنبال كنند؛ اما دیدن زندهی سازِ آنها و همچنین منش و رفتار انسانیاشان اهمیت بسیاری دارد. موزیسینی چون رودین «پیامبران موزیك» هستند و علاوه بر آموزش صحیح و فرهنگ موسیقی بالا، دارای درجات روحی خیلی بالا و همچنین شخصیتِ بالایی نیز هستند.»
«علی جعفری پویان» البته چند سال قبل همراه با اركستر یونیسف، در ایتالیا به اجرای برنامه پرداخته كه «رودین» نیز در آن به عنوان سولیست ویولونسل حضور داشته است؛ اما او میگوید: «من در آن زمان نمیدانستم كه او تا این اندازه پیانیست بزرگی است؛ اما او یك ستارهی جهانی است، ضمن اینكه او متانت و آرامش بسیار زیادی هم دارد و باید به بانیان این اتفاق تبریك گفت. چون مستركلاسهای این نوازندگان، روشها و متدها را به نوازندگان میآموزند. ما در این سالها در زمینهی آموزش لطمههای بسیاری خوردیم و حالا این میتواند بخشی از آن نقیصه را رفع كند.»