گفت‌وگو با آهنگساز خاطره‌ساز فیلم‌ها که می‌خواهد پس از سی سال در ارائه مجموعه آثارش فعال باشد
بهرام دهقانیار: در 52 سالگی به پختگی درونی برای انتشار آلبوم رسیده‌ام
موسیقی ما - بهرام دهقانیار کار آهنگسای فیلم را با موسیقی کودک شروع کرد ولی در ادامه، نسبتِ موسیقی کودک به دیگر آثارش، در حداقل قرار گرفت. اما به هر حال در این سال‌ها، موسیقی‌هایی که برای کودک یا در ژانر طنز و فانتزی ساخته، بسیار محبوب شده‌اند و همین موضوع هم بود که شاید این انتظار را با خود آورد، که او فقط در این دو شاخه متمرکز است؛ در صورتیکه خودش معتقد است اصلاً اینطور نیست.
دهقانیار حالا سی سال است که خلق می‌کند و می‌نوازد؛ کسی که خالق موسیقی بسیاری از فیلم‌های خاطره‌انگیز (علی‌الخصوص آثار کودک) در دوران طلایی تلویزیون بوده اما تا به حال هیچ یک از موسیقی فیلم‌هایش را منتشر نکرده و استدلالش هم این بوده که چون آنها در استرس و فشار بالا ساخته شده‌اند، باید تم‌هایشان در فرصت مناسبی مجدداً تنظیم و بعد منتشر شوند. البته تلاش‌هایی برای انتشار موسیقی متن فیلم «شهرموش‌ها 2» شده بود اما بنا به دلایلی، تهیه‌کننده پروژه و شرکا به این نتیجه رسیدند که این کار انجام نشود و شاید این اتفاق مزیدی بر علت بود که اولین آلبوم مستقل این آهنگساز، اثری باشد که رنگ و نشانه‌ای از موسیقی کودک ندارد و عملاً بخشی از اخلاقیات و حسی را که همیشه نسبت به جنس دیگری از موسیقی داشته، به گوش برساند.
البته فارغ از موسیقی فیلم، این هنرمند آلبوم مستقلی هم در این سال‌ها منتشر نکرده که دلیل آن را این‌گونه بیان می‌کند: «این سال‌ها تمام وقت و انرژی من روی موسیقی فیلم‌ها بود، البته خیلی اصراری هم برای منتشر کردن آلبوم نداشتم که دلیل آن را می‌توان وسواس و نیاز به تفکر و تعقل بیشتر عنوان کرد تا بتوانم با اطمینان مطلق تمام کارها را انجام دهم. اعتقاد شخصی من این است که برای انتشار یک اثر، باید از درون به آنچنان پختگی رسید که با انتشارش بعدها دچار پشیمانی نشد. الان که در 52 سالگی هستم، احساس می‌کنم به این پختگی درونی رسیده‌ام و قول می‌دهم تمام این کم‌کاری‌هایی را که در این زمینه داشته‌ام، در سه چهار سال آینده با آلبوم‌هایی که چگالی تجربیات آهنگسازی 30 سال گذشته من است، جبران کنم.»
حالا قرار است نخستین آلبوم خود را منتشر کند؛ یک آلبوم اینسترومنتال برای سازهای پیانو، ویولن، گیتارباس، پرکاشن که کوارتت اصلی آن را تشکیل می‌دهند و بسته به نیاز و شرایط قطعات، از سازهایی مثل فلوت، کلارینت، تار و نی هم استفاده شده که بر این اساس هنرمندانی چون همایون نصیری (پرکاشن و سازهای کوبه‌ای)، علی جعفری‌پویان (ویولن)، آرین کشیشی (گیتارباس)، آرین قیطاسی (فولوت)، فرگل خلیلی (تار)، پاشا هنجنی (نی) و سایوری شفیعی (کلارینت) در آن هنرنمایی کرده‌اند و قرار است توسط نشر و پخش جوان منتشر شود.
بهرام دهقانیار درباره این آلبوم که مراحل پایانی میکس را در استودیو کرگدن می‌گذراند به «موسیقی ما» می‌گوید: «محتوای آلبوم بر مبنای سه بخش است؛ تم‌های فولکوریک محلی، چهار قطعه از تصانیف قدیمی دوره پهلوی اول مثل «مرغ سحر» و قطعاتِ سازی که توسط آهنگسازهای ایرانی قدیمی اما معاصر ساخته شده که آنها را دوباره تنظیم کرده‌ام. بسیاری از قطعات با سولوی پیانو من آغاز می‌شود و در ادامه سازهای دیگر شروع به نواختن می‌کنند. در تصانیف، سازها نقش خواننده را اجرا می‌کنند و هر کس می‌تواند آنها را زمزمه کند. فکر می‌کنم این آلبوم در نوع خود، با توجه به نگاه متفاوتی که من از دید هارمونیک به قطعات داشته‌ام و همچنین لحن اجرا، می‌تواند خیلی خاص و متفاوت باشد.»
این آهنگساز درباره تفکری که منتج به ساخت آلبومی در این فضا شده می‌گوید: «یک روز با علی جعفری‌پویان در حال تمرین بودیم که تصمیم گرفتیم یک‌سری از قطعات قدیمی را با هم اجرا کنیم. علی پیشنهاد داد با توجه به این مدل هارمونی و آکوردگذاری جدیدی که روی قطعات قدیمی پیاده کرده‌ام، این مجموعه را تبدیل به یک آلبوم کنم تا علاقه‌مندان به این تصایف و تم‌ها هم آنها را بشنوند. این ایده، حدود هشت ماه پیش پایه‌گذاری و باعث شد آلبوم اولم را که شامل مجموعه‌ای از ساخته‌های خودم است، معلق نگه دارم تا بتوانم این آلبوم را جمع‌آوری کنم.»
دهه شصت، علی‌الخصوص دهه هفتاد و هشتاد، روزهای اوج فعالیت دهقانیار در فضای موسیقی فیلم بود، اما بعد از آن کم‌کار شد و تصمیم گرفت گزیده‌تر در این حوزه فعالیت کند که در این‌باره می‌گوید: «وقتی برای پیشنهاد ساخت موسیقی فیلم با من تماس می‌گیرند، یا با خود فیلم نمی‌توانم ارتباط برقرار کنم، یا برآوردشان برای هزینه‌های موسیقی، با نیازهایی که من برای تولید یک اثر صوتی، مجاز می‌بینم منطبق نیست. البته نه اینکه من قیمت نجومی بدهم اما طبیعتاً تهیه‌کننده‌ها هزینه‌های بسیار کمتری پیش‌بینی کرده‌اند. من هم وقتی می‌بینم اگر قرار باشد این کار را انجام دهم، از لحاظ زمانی فرصت نمی‌کنم به تدریس و کارهای دیگرم بپردازم و در واقع ضرر هم می‌کنم، ترجیح می‌دهم کارهای جنبی موسیقی و ترجمه و مطالعه و تولید آلبوم‌هایم را پیش ببرم.»
دهقانیار همواره تم‌های دستگاه‌های موسیقی ایرانی را به‌عنوان پایه موسیقی خود حفظ می‌کند؛ هرچند که ممکن است این نکته در لفافه‌ای از هارمونی‌های کلاسیک، جز و بلوز، در نگاه اول به چشم نیاید اما با مهارت خاصی ملودی‌های اصیل موسیقی ایرانی را با ترکیبی از کورد‌های جز در هم می‌آمیزد و به ترکیبی کاملاً نو دست می‌یابد. تیتراژ برنامه‌های «شب‌های برره» و «قهوه تلخ» از این موارد هستند که در ژانر موسیقی ایرانی ساخته شده‌اند. حالا بهرام دهقانیار می‌خواهد به عنوان کسی که هم ساختار موسیقی ردیف ایرانی را می‌شناسد و هم با موسیقی کلاسیک، جز و الکترونیک آشنایی دارد و در سبک‌های متعددی فعالیت کرده، مجموعه این تجربیات را که در کل جهان‌بینی او نسبت به موسیقی است، در آلبوم‌هایش متبلور کند؛ بر این اساس، دو مجموعه دیگر هم در دست انتشار دارد که یکی از آنها قطعات پیانویی این آهنگساز هستند و در حال تولید است و یکی هم با بهره از تم‌های موسیقی فیلم‌های قدیمی‌اش ساخته شده و پیانو محور است. او قصد دارد بنا به شرایط، انتشار یکی از آنها را در اولویت قرار داده و آن را سال آینده منتشر کند.
دهقانیار حالا سی سال است که خلق می‌کند و می‌نوازد؛ کسی که خالق موسیقی بسیاری از فیلم‌های خاطره‌انگیز (علی‌الخصوص آثار کودک) در دوران طلایی تلویزیون بوده اما تا به حال هیچ یک از موسیقی فیلم‌هایش را منتشر نکرده و استدلالش هم این بوده که چون آنها در استرس و فشار بالا ساخته شده‌اند، باید تم‌هایشان در فرصت مناسبی مجدداً تنظیم و بعد منتشر شوند. البته تلاش‌هایی برای انتشار موسیقی متن فیلم «شهرموش‌ها 2» شده بود اما بنا به دلایلی، تهیه‌کننده پروژه و شرکا به این نتیجه رسیدند که این کار انجام نشود و شاید این اتفاق مزیدی بر علت بود که اولین آلبوم مستقل این آهنگساز، اثری باشد که رنگ و نشانه‌ای از موسیقی کودک ندارد و عملاً بخشی از اخلاقیات و حسی را که همیشه نسبت به جنس دیگری از موسیقی داشته، به گوش برساند.
البته فارغ از موسیقی فیلم، این هنرمند آلبوم مستقلی هم در این سال‌ها منتشر نکرده که دلیل آن را این‌گونه بیان می‌کند: «این سال‌ها تمام وقت و انرژی من روی موسیقی فیلم‌ها بود، البته خیلی اصراری هم برای منتشر کردن آلبوم نداشتم که دلیل آن را می‌توان وسواس و نیاز به تفکر و تعقل بیشتر عنوان کرد تا بتوانم با اطمینان مطلق تمام کارها را انجام دهم. اعتقاد شخصی من این است که برای انتشار یک اثر، باید از درون به آنچنان پختگی رسید که با انتشارش بعدها دچار پشیمانی نشد. الان که در 52 سالگی هستم، احساس می‌کنم به این پختگی درونی رسیده‌ام و قول می‌دهم تمام این کم‌کاری‌هایی را که در این زمینه داشته‌ام، در سه چهار سال آینده با آلبوم‌هایی که چگالی تجربیات آهنگسازی 30 سال گذشته من است، جبران کنم.»
حالا قرار است نخستین آلبوم خود را منتشر کند؛ یک آلبوم اینسترومنتال برای سازهای پیانو، ویولن، گیتارباس، پرکاشن که کوارتت اصلی آن را تشکیل می‌دهند و بسته به نیاز و شرایط قطعات، از سازهایی مثل فلوت، کلارینت، تار و نی هم استفاده شده که بر این اساس هنرمندانی چون همایون نصیری (پرکاشن و سازهای کوبه‌ای)، علی جعفری‌پویان (ویولن)، آرین کشیشی (گیتارباس)، آرین قیطاسی (فولوت)، فرگل خلیلی (تار)، پاشا هنجنی (نی) و سایوری شفیعی (کلارینت) در آن هنرنمایی کرده‌اند و قرار است توسط نشر و پخش جوان منتشر شود.
بهرام دهقانیار درباره این آلبوم که مراحل پایانی میکس را در استودیو کرگدن می‌گذراند به «موسیقی ما» می‌گوید: «محتوای آلبوم بر مبنای سه بخش است؛ تم‌های فولکوریک محلی، چهار قطعه از تصانیف قدیمی دوره پهلوی اول مثل «مرغ سحر» و قطعاتِ سازی که توسط آهنگسازهای ایرانی قدیمی اما معاصر ساخته شده که آنها را دوباره تنظیم کرده‌ام. بسیاری از قطعات با سولوی پیانو من آغاز می‌شود و در ادامه سازهای دیگر شروع به نواختن می‌کنند. در تصانیف، سازها نقش خواننده را اجرا می‌کنند و هر کس می‌تواند آنها را زمزمه کند. فکر می‌کنم این آلبوم در نوع خود، با توجه به نگاه متفاوتی که من از دید هارمونیک به قطعات داشته‌ام و همچنین لحن اجرا، می‌تواند خیلی خاص و متفاوت باشد.»
این آهنگساز درباره تفکری که منتج به ساخت آلبومی در این فضا شده می‌گوید: «یک روز با علی جعفری‌پویان در حال تمرین بودیم که تصمیم گرفتیم یک‌سری از قطعات قدیمی را با هم اجرا کنیم. علی پیشنهاد داد با توجه به این مدل هارمونی و آکوردگذاری جدیدی که روی قطعات قدیمی پیاده کرده‌ام، این مجموعه را تبدیل به یک آلبوم کنم تا علاقه‌مندان به این تصایف و تم‌ها هم آنها را بشنوند. این ایده، حدود هشت ماه پیش پایه‌گذاری و باعث شد آلبوم اولم را که شامل مجموعه‌ای از ساخته‌های خودم است، معلق نگه دارم تا بتوانم این آلبوم را جمع‌آوری کنم.»
دهه شصت، علی‌الخصوص دهه هفتاد و هشتاد، روزهای اوج فعالیت دهقانیار در فضای موسیقی فیلم بود، اما بعد از آن کم‌کار شد و تصمیم گرفت گزیده‌تر در این حوزه فعالیت کند که در این‌باره می‌گوید: «وقتی برای پیشنهاد ساخت موسیقی فیلم با من تماس می‌گیرند، یا با خود فیلم نمی‌توانم ارتباط برقرار کنم، یا برآوردشان برای هزینه‌های موسیقی، با نیازهایی که من برای تولید یک اثر صوتی، مجاز می‌بینم منطبق نیست. البته نه اینکه من قیمت نجومی بدهم اما طبیعتاً تهیه‌کننده‌ها هزینه‌های بسیار کمتری پیش‌بینی کرده‌اند. من هم وقتی می‌بینم اگر قرار باشد این کار را انجام دهم، از لحاظ زمانی فرصت نمی‌کنم به تدریس و کارهای دیگرم بپردازم و در واقع ضرر هم می‌کنم، ترجیح می‌دهم کارهای جنبی موسیقی و ترجمه و مطالعه و تولید آلبوم‌هایم را پیش ببرم.»
دهقانیار همواره تم‌های دستگاه‌های موسیقی ایرانی را به‌عنوان پایه موسیقی خود حفظ می‌کند؛ هرچند که ممکن است این نکته در لفافه‌ای از هارمونی‌های کلاسیک، جز و بلوز، در نگاه اول به چشم نیاید اما با مهارت خاصی ملودی‌های اصیل موسیقی ایرانی را با ترکیبی از کورد‌های جز در هم می‌آمیزد و به ترکیبی کاملاً نو دست می‌یابد. تیتراژ برنامه‌های «شب‌های برره» و «قهوه تلخ» از این موارد هستند که در ژانر موسیقی ایرانی ساخته شده‌اند. حالا بهرام دهقانیار می‌خواهد به عنوان کسی که هم ساختار موسیقی ردیف ایرانی را می‌شناسد و هم با موسیقی کلاسیک، جز و الکترونیک آشنایی دارد و در سبک‌های متعددی فعالیت کرده، مجموعه این تجربیات را که در کل جهان‌بینی او نسبت به موسیقی است، در آلبوم‌هایش متبلور کند؛ بر این اساس، دو مجموعه دیگر هم در دست انتشار دارد که یکی از آنها قطعات پیانویی این آهنگساز هستند و در حال تولید است و یکی هم با بهره از تم‌های موسیقی فیلم‌های قدیمی‌اش ساخته شده و پیانو محور است. او قصد دارد بنا به شرایط، انتشار یکی از آنها را در اولویت قرار داده و آن را سال آینده منتشر کند.
منبع:
اختصاصی موسیقی ما
